با اجرایی‌شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، هشدارهای چندین ساله دلسوزان کشور درباره آسیب‌پذیری‌های برجام رنگ واقعیت به خود گرفت.

برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که در تیرماه ۱۳۹۴ میان ایران و گروه ۱+۵ به امضا رسید، یکی از مهم‌ترین توافقات هسته‌ای در دهه‌های اخیر بود که هدف آن، محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو بخشی از تحریم‌های بین‌المللی بود. هرچند این توافق با استقبال گسترده‌ای در عرصه دیپلماسی بین‌المللی روبه‌رو شد، اما از ابتدا در داخل کشور، گروه‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی، به‌ویژه جریان‌های انقلابی، نسبت به برخی بندهای این توافق از جمله «مکانیسم ماشه» هشدار داده و آن را نقطه‌ضعفی بزرگ برای منافع ملی ایران قلمداد کردند.مکانیسم ماشه چیست؟مکانیسم ماشه یا مکانیزم حل اختلاف برجام، سازوکاری است که به طرف‌های برجام اجازه می‌دهد در صورت ادعای نقض تعهدات توسط یکی از طرفین، درخواست بازگشت فوری و خودکار تحریم‌های سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده را مطرح کنند. این مکانیسم به‌گونه‌ای طراحی شده بود تا اطمینان دهد هیچ طرفی بدون پاسخ، تعهدات خود را نقض نکند. اما منتقدان داخلی، به‌خصوص جریانات انقلابی، معتقد بودند این ابزار در واقع به طرف‌های غربی امکان می‌دهد به‌راحتی و بدون ارائه مستندات قطعی، تحریم‌ها را بازگردانند و ایران را تحت فشار اقتصادی و سیاسی گسترده قرار دهند.
جریان‌های دلسوز کشور از همان ابتدای مذاکرات برجام بارها اعلام کردند که اعتمادی به حسن‌نیت طرف‌های غربی و به‌ویژه آمریکا وجود ندارد و تجربه‌های تاریخی نشان داده است که تحریم‌ها به‌سادگی قابل لغو یا تعلیق نیستند. آن‌ها تأکید داشتند که وجود مکانیسم ماشه، فرصتی برای طرف‌های غربی فراهم می‌کند تا در صورت اختلاف‌نظر یا تنش سیاسی، ایران را به‌سرعت به زیر فشار تحریم‌ها بازگردانند و این موضوع می‌تواند ضربه‌ای مهلک به اقتصاد کشور وارد کند.از جمله نکات مطرح‌شده توسط این گروه‌ها؛ عدم وجود ضمانت‌های عملی و حقوقی کافی برای جلوگیری از سوءاستفاده آمریکا و کشورهای اروپایی از مکانیسم ماشه، امکان استفاده سیاسی و ابزاری از این مکانیزم در شرایطی که آمریکا از توافق خارج شده است (همان‌گونه که در اردیبهشت ۱۳۹۷ اتفاق افتاد)، تأثیر منفی تحریم‌های مجدد بر اقتصاد ایران، به‌ویژه در حوزه‌های نفتی، بانکی و فناوری، تهدید امنیت ملی ایران با ایجاد محدودیت‌های شدید اقتصادی و فشارهای بین‌المللی، خطر آسیب به دستاوردهای علمی و فناوری هسته‌ای کشور و کاهش اعتماد عمومی به دولت و دیپلماسی بوده است.
خوشحالی از بازگشت تحریم ها یا دلسوزی سال‌ها پیش برای فرجام برجامحالا اما پس از اجرای مکانیسم ماشه، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده اصلاح‌طلب ادوار مجلس و از حامیان برجام، زمین بازی را تغییر داده و در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «جشن افراطیون برای بازگشت تحریم‌ها باورکردنی نیست. سال‌ها ملت تاوان گفتار و کردار کسانی را داده است که ایرانی نیستند. فضای فکری آن‌ها با بدبختی‌های مردم متفاوت است و سفره رنگین آن‌ها حاصل زجر کودکانی است که سرِ بی‌شام بر بالین می‌گذارند.»جواد امام، سخنگوی جبهه اصلاحات، هم در شبکه اجتماعی ایکس می‌نویسد: «مخالفان برجام و استقبال‌کنندگان از فعال شدن مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک)، با شادمانی برای بازگشت قطعنامه‌هایی که ایران را ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و تحریم‌های ظالمانه قرار می‌دهد و موجب تحمیل هزینه‌های سنگین بر تن رنجور اقتصاد کشور و ملت مظلوم ایران می‌شود، آغوش گشوده‌اند.»
این در حالی است که هشدارهای دلسوزان کشور پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و اعمال مجدد تحریم‌ها، تا حد زیادی رنگ واقعیت به خود گرفت. آمریکا اخیراً هم تلاش بسیار زیادی برای راضی کردن کشورهای اروپایی و کشورهای طرف برجام به کار گرفت تا بازگشت تحریم‌ها و رأی‌آوردن اسنپ‌بک را تسهیل کند.
مسئله ناراحتی یا خوشحالی نیست مسببان برجام باید پاسخگو باشنددر همین راستا صادق کوشکی، استاد دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با فارس گفت: «جریان اصلاح‌طلب، به‌ویژه حامیان توافق برجام، حالا باید تاوان اشتباهات گذشته را بدهند و تا اطلاع ثانوی سکوت کنند. این افراد با از بین بردن فرصت‌های حیاتی و تحمیل هزینه‌های سنگین به کشور، دیگر صلاحیت اظهارنظر ندارند.»وی تصریح کرد: «نباید اجازه داد که همان‌هایی که ده سال کشور را معطل توافقی ناکارآمد کردند، دوباره برای مردم هزینه درست کنند. امروز دیگر زمان پاسخ‌گویی است، نه تحلیل‌فروشی سیاسی. بهتر است دهان‌شان را ببندند و ذهن‌شان را به‌کار بگیرند تا شاید راهی برای جبران این خسارات پیدا کنند.»این استاد دانشگاه تهران گفت: «واقعاً عجیب است که جماعت اصلاح‌طلب پس از افشای ابعاد واقعی برجام و روشن شدن عمق خسارات آن، همچنان در موضع مدعی ظاهر می‌شوند. از نظر من، آن‌ها باید به‌دلیل حمایت از توافقی که امنیت و اقتصاد کشور را تضعیف کرد، از صحنه سیاست کناره‌گیری کنند.»وی یکی از تبعات سنگین برجام را فضای ضعیف و منفعل منطقه‌ای دانست و افزود: «یکی از خسارت‌های ناشی از برجام، زمینه‌سازی برای جنگ ۱۲ روزه اخیر است. ضعف موضع ایران در برخی موارد، نتیجه عقب‌نشینی دیپلماتیکی بود که با خوش‌باوری نسبت به غرب آغاز شد.»کوشکی در پایان خاطرنشان کرد: «اینکه چه کسی خوشحال است و چه کسی ناراحت، اهمیتی ندارد. مهم این است که مردم بهای تصمیمات اشتباه این جریان را پرداخته‌اند. اگر اصلاح‌طلبان اندکی صداقت داشته باشند، باید به‌جای سخنرانی، به فکر جبران باشند.»