جنگ تنها در میدان نبرد روایت نمی‌شود؛ گاه در سکوت خانه‌هاست که حقیقت آن آشکار می‌شود. روز بازگشت اسرا، لحظه‌ای است که سال‌ها انتظار، اشک و لبخند در هم می‌آمیزند. سینما این واقعه را گاه در قاب حماسه و گاه در آینه دلتنگی تصویر کرده است.
چهره‌ای خونین و پرهیاهو در میدان نبرد، و چهره‌ای خاموش اما عمیق، در خانه‌هایی کیلومترها دورتر از معرکه. سینما اغلب آن تصویر نخست را بازتاب داده است؛ صدای گلوله‌ها، غرش تانک‌ها، و حماسه رزمندگان. اما در کنار آن، آثاری نیز بوده‌اند که چشم به سوی خانه دوخته‌اند؛ به قصه خانواده‌ای که جنگ، معادلات عادی زندگی‌شان را درهم ریخته و خرق عادتی در روزمرگی‌هایشان رقم زده است.روز بازگشت اسرا، یکی از فصل‌های این روایت است؛ روزی که مردانی، سال‌ها دور از خانه، در اردوگاه‌های بعثی تلخی غربت و رنج را چشیده‌اند، و خانواده‌هایی در این سوی مرز، با امید و انتظار، روزگار را تاب آورده‌اند. سینما در پرداخت به این واقعه، گاه به اردوگاه پرداخته است و گاه به دل خانه‌ها؛ گاه لبخند نشانده بر چهره تماشاگر، و گاه اشک بر گونه‌اش.۵فیلم که به سراغ اسارت رفتبرای نمونه، در اخراجی‌های ۲ اثر مسعود ده‌نمکی اردوگاه، هم صحنه حماسه است و هم خنده و اشک، در حالی‌که در نفوذی ساخته احمد کاوری، نگاه بر شکوه مقاومت و وطن‌دوستی و البته شرایط سخت و خفقان و نفوذز استوار می‌شود. در بوی پیراهن یوسف ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، دلتنگی و انتظار تصویر می‌شود؛ انتظاری که گاه از خود جنگ نیز سخت‌تر است حتی دایی غفور و شیرین هم هردو منتظرند و جستجوگر.
در بیداری رویا اثر محمدعلی باشه آهنگر، سینما به روی دیگر این حقیقت سر زده است، به کابوس تلخ بی‌خبری، به روزهایی که نه امید بازگشت هست و نه یقین از نبودن و مشکلی که این بی‌خبری و نبود برای خانه و خانواده پیش می‌آورد. مشکلی از جنس عادت به نبود وی.البته در 23 نفر هم مهدی جعفری به سراغ حماسه رفته است آن هم حماسه‌ای از جنس حضور نوجوانان در میدان نبرد آن هم با خط داستانی که جنگ آدمی را رشد می‌دهد.دوربین سینما در خانه اسراسینما، همچون آیینه‌ای چندوجهی، از جنگ تنها خون و خاکریز را به تصویر نمی‌کشد، بلکه آه مادران، دلتنگی همسران، و چشم‌انتظاری فرزندان را نیز روایت می‌کند. چرا که حقیقت جنگ، نه فقط در فریادهای میدان، که در سکوت‌های پرهراس خانه‌ها نیز جاری است؛ سکوتی که در روز آزادی اسرا، به شکوهی بی‌مانند بدل می‌شود؛ شکوهی از جنس اشک و لبخند، دلتنگی و وصال، حماسه و مهر.